Wskazówki dla prowadzących zajęcia

Zarówno ADHD jak i ASD są klasyfikowane jako różnice neurologiczne wywołane odmiennym rozwojem mózgu. Oznacza to, że oba te stany wpływają na pracę centralnego układu nerwowego, który jest odpowiedzialny za reakcje na bodźce, mowę, pamięć oraz umiejętności społeczne i funkcje wykonawcze. Wielu specjalistów wykazało, że te dwa stany często współistnieją, ale nie odkryto jeszcze, dlaczego tak się dzieje.

Najważniejszą wspólną cechą ASD i ADHD jest wpływ na funkcje wykonawcze mózgu, które są odpowiedzialne za podejmowanie decyzji, kontrolę impulsów, zarządzanie czasem, koncentrację i umiejętności organizacyjne. ASD i ADHD zmniejszają również pojemność pamięci roboczej, odpowiedzialnej za natychmiastowe porównywanie i przetwarzanie informacji.

Jak zachowują się osoby z ADHD i ASD?

Często osoby z ADHD mają trudności ze skupieniem się na jednej czynności lub zadaniu. Kiedy są zaangażowane w codzienne czynności, łatwo się rozpraszają. Osobom z ADHD trudno jest wykonać jedno zadanie, zanim przejdą do drugiego i często nie są w stanie siedzieć dłuższy czas bez ruchu.

Z drugiej strony, niektóre osoby mogą być tak zainteresowane tematem lub działaniem, że wpadają w stan znany jako „hiperfocus” (hiperskupienie). Chociaż skoncentrowanie się na jednej rzeczy może być uznawane za cechę pozytywną, oznacza także, że osoby z ADHD w czasie hiperskupienia mają trudności z przeniesieniem uwagi na inne czynności, nawet jeśli jest to w danej sytuacji niezbędne.

Osoby w spektrum autyzmu także mogą być nadmiernie skupione, niezdolne do skoncentrowania się na kolejnym zadaniu. Spektrum autyzmu może sprawić, że dana osoba jest nieelastyczna, jeśli chodzi o swoje nawyki, ma niską tolerancją na zmiany. Wielu autystyków jest także bardzo wrażliwych lub niedowrażliwych na światło, hałas, dotyk – to objawy zaburzeń integracji sensorycznej. Spektrum autyzmu często towarzyszą stimy, czyli wykonywanie powtarzalnych czynności w celu stymulacji lub uspokojenia, jak powtarzające się machanie ręką czy stukanie o ławkę. Podobnie jak w przypadku ADHD, osoby w spektrum mają zazwyczaj mniejszą pojemność pamięci roboczej.

Różnice pomiędzy ADHD i ASD

Chociaż zarówno osoby z ADHD i ASD mogą mieć problemy z uwagą, ADHD powoduje trudności z koncentracją na jednym zadaniu, co powoduje tendencję do unikania zadań wymagających koncentracji. Z kolei autysta może nadmiernie skoncentrować się na interesującym go temacie, a jednocześnie wykazywać problemy z koncentracją, a nawet oznaki dyskomfortu, gdy zostanie poproszony o skupienie się na rzeczach, którymi nie jest zainteresowany.

Osoby z ADHD mogą mówić szybko i głośno, przeskakiwać z tematu na temat, podczas gdy autyści częściej mają trudności z wyrażaniem emocji lub myśli werbalnie.

Warto zdawać sobie sprawę, że z powodu nakładających się objawów może zdarzyć się, że osoba ze współwystępującymi ASD i ADHD może zostać błędnie zdiagnozowana. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, u których częściej wykrywa się samo ADHD.

Problemy z diagnostyką osób z jednocześnie występującymi ASD i ADHD

Objawy związane z ASD mogą nie zostać rozpoznawane u dzieci z niepożądanymi zachowaniami związanymi z ciężkim ADHD. Badania sugerują także, że dziewczęta mogą być niedostatecznie diagnozowane zarówno pod względem ADHD, jak i ASD. Powód?
Kobiety z ADHD mają średnio mniej objawów nadpobudliwości/impulsywności w porównaniu z mężczyznami. Kobiety mogą także częściej nabywać pozornie wyuczone umiejętności społeczne i wykazywać łagodniejsze restrykcyjne stereotypowe zachowania, które maskują ich podstawowe trudności społeczne związane z ASD.

Objawy zarówno ADHD, jak i ASD mogą być maskowane z wielu powodów. Dorośli z ADHD częściej wybierają zawody niezwiązane z pracą biurową, które maksymalizują możliwość bycia kreatywnymi i/lub stymulowanymi oraz minimalizują potrzebę posiadania umiejętności administracyjnych i organizacyjnych. Dorośli z ASD mogą być wysoko cenieni w zawodach, które odpowiadają ich szczególnym zainteresowaniom i umiejętnościom.

Osoby z ASD i ADHD w pracy

Wielu osób boryka się z codziennymi wymaganiami, które stanowią wyzwanie dla ich funkcji wykonawczych, co prowadzi do trudności z punktualnością, zarządzaniem czasem, organizowaniem i ustalaniem priorytetów pracy, zarządzaniem obciążeniem pracą i dotrzymywaniem terminów.

Osoby z ADHD i ASD mogą mieć problemy z zarządzaniem relacjami w miejscu pracy, zwłaszcza te, które aktywnie unikają komunikacji społecznej.

Mogą cieszyć się przy tym dobrym poziomem niezależności pod względem zawodu i warunków mieszkaniowych, ale nierzadko zdarza się, że mają trudności z zarządzaniem swoimi finansami osobistymi. Wsparcie psychologiczne może być konieczne, aby taka osoba mogła nauczyć się planowania i budżetowania zobowiązań finansowych.